| Revision as of 10:54, 2 April 2016 (edit) SvDijk (Talk | contribs) ← Previous diff |
Current revision (12:35, 2 April 2016) (edit) (undo) SvDijk (Talk | contribs) |
||
| (11 intermediate revisions not shown.) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
| <br>__NOEDITSECTION__ | <br>__NOEDITSECTION__ | ||
| - | == Eight Haarlem authors == | + | == Eight "Haarlem authors" == |
| Line 8: | Line 8: | ||
| * ''[[Voormoeders]] ?''<br><br> | * ''[[Voormoeders]] ?''<br><br> | ||
| - | Juliana de Lannoy (1738-1782) woonde weliswaar in Geertruidenberg, maar zij schreef het treurspel ''Het Beleg van Haarlem'', waarin zij Kenau Simonsd. Hasselaer een belangrijke rol laat spelen. Het NHA bezit uiteraard een exemplaar. Een andere band met Haarlem wordt gevormd door het feit dat Willem Bilderdijk een groot bewonderaar was van haar werk en naar eigen zeggen dankzij haar tot het dichten was gekomen.<br><br> | + | [http://resources.huygens.knaw.nl/womenwriters/vre/persons/39a44f39-c52c-4c28-bb11-411da9de60fa Juliana de Lannoy] (1738-1782) woonde weliswaar in Geertruidenberg, maar zij schreef het treurspel ''Het Beleg van Haarlem'', waarin zij Kenau Simonsd. Hasselaer een belangrijke rol laat spelen. Het NHA bezit uiteraard een exemplaar. Een andere band met Haarlem wordt gevormd door het feit dat Willem Bilderdijk een groot bewonderaar was van haar werk en naar eigen zeggen dankzij haar tot het dichten was gekomen.<br><br> |
| - | Belle van Zuylen (1740-1805) kwam toen ze nog in Nederland woonde (in 1771 vestigde ze zich in Zwitserland) regelmatig naar buitenplaats Westerhout, niet ver van Haarlem, waar haar vriendin Susanna Hasselaer woonde. Naar aanleiding van een verblijf daar maakte ze een bijzonder geestig gelegenheidsvers in het Frans, dat uitgebreid in handschriftvorm heeft gecirculeerd, en waar een tekening bij werd gemaakt. <br><br><br> | + | [http://resources.huygens.knaw.nl/womenwriters/vre/persons/c016344d-97e5-4525-ba87-9fcc595e67dd Belle van Zuylen] (1740-1805) kwam toen ze nog in Nederland woonde (in 1771 vestigde ze zich in Zwitserland) regelmatig naar buitenplaats Westerhout, niet ver van Haarlem, waar haar vriendin Susanna Hasselaer woonde. Naar aanleiding van een verblijf daar maakte ze een bijzonder geestig [http://www.hetutrechtsarchief.nl/collectie/handschriften/belle-van-zuylen/004 gelegenheidsvers in het Frans], dat uitgebreid in handschriftvorm heeft gecirculeerd, en waar een tekening bij werd gemaakt. <br><br><br> |
| '''Petronella Moens en Geertruida Toussaint'''<br><br> | '''Petronella Moens en Geertruida Toussaint'''<br><br> | ||
| - | * [[In hun tijd erkend als beroemdheden]]<br><br> | + | * ''[[In hun tijd erkend als beroemdheden]]''<br><br> |
| - | Lange tijd waren Moens en vooral “Bosboom-Toussaint” – de één blind en daardoor vertederend, de ander nadrukkelijk gehuwd – de twee vrouwelijke “heldinnen” van de negentiende-eeuwse Nederlandse literatuur. Dit misschien vooral omdat zij het gangbare vrouwbeeld leken te respecteren. Elk van de twee kreeg een eigen rol toebedeeld: Moens werd vooral neergezet als schrijfster voor kinderen; Bosboom-Toussaint daarentegen, goed bevriend met de critici van ''De Gids'', was in zekere zin toch ook “one of the boys”. Het werk van beide schrijfsters is echter kort geleden opnieuw bestudeerd.<br><br> | + | [http://resources.huygens.knaw.nl/womenwriters/vre/persons/0b25b645-9a9c-4973-a3d3-9f053e1c3cf2 Petronella Moens] (1762-1843) is geboren in Friesland, bracht haar jeugd door in Zeeuws Vlaanderen en woonde een groot deel van haar leven in Utrecht, maar veel van haar werk is ook gepubliceerd door Haarlemse uitgevers (François Bohn, A. Loosjes Pzn.). Hoewel praktisch blind vanaf haar vroege jeugd, schreef zij toch een groot oeuvre bij elkaar. Het NHA bezit een groot aantal werken van haar – sommige met een handgeschreven (!) opdracht van de auteur. <br><br> |
| - | En dankzij het proefschrift van Ans Veltman-van den Bos (2000) zien we nu veel duidelijker dat Moens zich weliswaar nadrukkelijk – dankzij de hulp van haar “schrijfjuffrouwen” – tot een vrouwelijk publiek richtte, maar dat haar belangstelling nog heel wat breder was, en bijvoorbeeld de nationale en internationale politiek (de slavernij-kwestie niet uitgezonderd) omvat. Ook nam zij duidelijke standpunten in m.b.t. het vrouwelijk schrijverschap, en het gebruik van geweld ter verdediging van het vaderland.<br><br> | + | [http://resources.huygens.knaw.nl/womenwriters/vre/persons/dbab0086-38dc-4ee0-8d21-b9826e2f3d19 Geertruida Toussaint] (1812-1886) is Noord-Hollandse, geboren in Alkmaar. Van deze zeer productieve schrijfster van vooral historische romans heeft het NHA veel werk in huis – daaronder ook heel wat twintigste-eeuwse uitgaven. <br><br><br> |
| - | Annemarie Doornbos heeft recentelijk (2011) overtuigend aangetoond dat het perspectief in de romans van Toussaint wel degelijk vrouwelijk is. Dat ze ook “one of the girls” is laat haar correspondentie met vrouwelijke tijdgenoten (zoals o.a. Elise van Calcar) duidelijk zien. Ook presenteert ze vrouwelijke personages die zich niet per se aan de heersende norm conformeren. Maar als er – in ''Mejonkvrouwe de Mauléon'' – een buitenechtelijk kind geboren dreigt te worden, gaat ze in op het verzoek van haar uitgever. Ze last een geheim huwelijk in, hoewel ze daar zelf niets in ziet – zoals ze aan verschillende correspondenten laat weten. <br><br><br> | + | '''Elise van Calcar en Amy de Leeuw'''<br><br> |
| - | Elise van Calcar en Amy de Leeuw<br><br> | + | * ''[[Door tijdgenoten gezien als autoriteiten]]''<br><br> |
| - | * [[Erkend als autoriteiten]]<br><br> | + | [http://resources.huygens.knaw.nl/womenwriters/vre/persons/2330df1b-fba0-489f-9556-b95e314714e2 Elise van Calcar] (1822-1904) was Amsterdamse van geboorte, maar haar werkveld was heel wat breder – breder zelfs dan Nederland. Ook zij had Haarlemse uitgevers (Kruseman, Erven F. Bohn). <br><br> |
| - | Tot voor kort werden deze twee vrouwen nog vooral neergezet als fröbel-, resp. plantjes-fanaten. Op het educatie- en fröbel-front werd Van Calcar’s invloed wel degelijk erkend; maar als serieus te nemen “literaire” auteur kwam je haar niet vaak tegen. Van Amy de Leeuw (die publiceerde onder het pseudoniem Geertruida Carelsen) schreef Marie van Zeggelen een ''Levensbericht'' voor de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde, waar zij o.a. noteerde: “Zij was een karakter. Dat was haar groote aantrekkingskracht”. Maar dat leidde niet tot veel blijvende aandacht voor haar werk… <br><br> | + | [http://resources.huygens.knaw.nl/womenwriters/vre/persons/dac10f74-7958-4251-9dad-89648283a45f Amy de Leeuw] (1843-1938) was een echte Haarlemse. Maar ook zij reisde en had veel internationale contacten. Zij is de naamgeefster van de tentoonstelling: al rond haar twintigste vond zij dat zij “iets te zeggen had” – en recensenten waren het daarmee eens.<br><br><br> |
| - | Recent onderzoek heeft laten zien dat Elise van Calcar als een spin in een web zat, en dat het aantal collega’s (met name ook vrouwen) met wie ze in contact stond (persoonlijk of via hun werk), indrukwekkend is. In haar publicaties doet Van Calcar daar ook verslag van: ze noemt allerlei binnen- en buitenlandse tijdgenotes, die haar inspireerden en die ze aan de lezeressen/lezers aanbeveelt. Onder hen bevond zich Koningin Sophie, die zelf ook publiceerde (in het Frans). Lezeressen die zelf schrijfster waren namen ook gericht contact met haar op en verzochten om recensies: “Ik wil nu eens door een vrouw gerecenseerd worden”. <br><br> | + | '''Johanna van Woude en Anna van Gogh-Kaulbach'''<br><br> |
| - | Ook Amy de Leeuw was weliswaar gehecht aan haar provincie, maar toch een breed geïnteresseerd, reizend persoon, die met haar schrijven invloed wenste uit te oefenen, én die daarvoor ook waardering kreeg. Dit blijkt uit recent onderzoek; maar het zou nodig zijn dat er iemand opstond om ook over haar een biografie of proefschrift te schrijven – mogelijk als voortzetting van het lemma over haar in ''1001 Vrouwen'' ??<br><br><br> | + | * ''[[Professionele schrijfsters]]''<br><br> |
| + | [http://resources.huygens.knaw.nl/womenwriters/vre/persons/b2528646-2753-4581-a391-3b86a985087f Johanna van Woude] (1853-1904) was een zeer productief en succesvol romanschrijfster, voor wie in 1933 op de Utrechtse begraafplaats Kovelswade een indrukwekkend grafmonument is opgericht. Haar band met Haarlem is bijzonder: op verdenking van vergiftiging van haar echtgenoot verbleef zij in het Haarlemse Huis van Arrest....<br><br> | ||
| + | |||
| + | [http://resources.huygens.knaw.nl/womenwriters/vre/persons/0b92c5c9-5b46-43dd-9c89-cecd89b8e4b5 Anna van Gogh-Kaulbach] (1869-1960) heeft haar leven lang in Haarlem gewoond en gewerkt, als schrijfster en vertaalster. Zij is daar op zeer hoge leeftijd “in het harnas” gestorven. Zelfs werd zij in de jaren 50 nog gekozen tot erelid van de sociëteit Teisterbant (opgericht in 1950).<br><br> | ||
| <br><br> | <br><br> | ||
Current revision
Eight "Haarlem authors"
Belle van Zuylen en Juliana de Lannoy
Juliana de Lannoy (1738-1782) woonde weliswaar in Geertruidenberg, maar zij schreef het treurspel Het Beleg van Haarlem, waarin zij Kenau Simonsd. Hasselaer een belangrijke rol laat spelen. Het NHA bezit uiteraard een exemplaar. Een andere band met Haarlem wordt gevormd door het feit dat Willem Bilderdijk een groot bewonderaar was van haar werk en naar eigen zeggen dankzij haar tot het dichten was gekomen.
Belle van Zuylen (1740-1805) kwam toen ze nog in Nederland woonde (in 1771 vestigde ze zich in Zwitserland) regelmatig naar buitenplaats Westerhout, niet ver van Haarlem, waar haar vriendin Susanna Hasselaer woonde. Naar aanleiding van een verblijf daar maakte ze een bijzonder geestig gelegenheidsvers in het Frans, dat uitgebreid in handschriftvorm heeft gecirculeerd, en waar een tekening bij werd gemaakt.
Petronella Moens en Geertruida Toussaint
Petronella Moens (1762-1843) is geboren in Friesland, bracht haar jeugd door in Zeeuws Vlaanderen en woonde een groot deel van haar leven in Utrecht, maar veel van haar werk is ook gepubliceerd door Haarlemse uitgevers (François Bohn, A. Loosjes Pzn.). Hoewel praktisch blind vanaf haar vroege jeugd, schreef zij toch een groot oeuvre bij elkaar. Het NHA bezit een groot aantal werken van haar – sommige met een handgeschreven (!) opdracht van de auteur.
Geertruida Toussaint (1812-1886) is Noord-Hollandse, geboren in Alkmaar. Van deze zeer productieve schrijfster van vooral historische romans heeft het NHA veel werk in huis – daaronder ook heel wat twintigste-eeuwse uitgaven.
Elise van Calcar en Amy de Leeuw
Elise van Calcar (1822-1904) was Amsterdamse van geboorte, maar haar werkveld was heel wat breder – breder zelfs dan Nederland. Ook zij had Haarlemse uitgevers (Kruseman, Erven F. Bohn).
Amy de Leeuw (1843-1938) was een echte Haarlemse. Maar ook zij reisde en had veel internationale contacten. Zij is de naamgeefster van de tentoonstelling: al rond haar twintigste vond zij dat zij “iets te zeggen had” – en recensenten waren het daarmee eens.
Johanna van Woude en Anna van Gogh-Kaulbach
Johanna van Woude (1853-1904) was een zeer productief en succesvol romanschrijfster, voor wie in 1933 op de Utrechtse begraafplaats Kovelswade een indrukwekkend grafmonument is opgericht. Haar band met Haarlem is bijzonder: op verdenking van vergiftiging van haar echtgenoot verbleef zij in het Haarlemse Huis van Arrest....
Anna van Gogh-Kaulbach (1869-1960) heeft haar leven lang in Haarlem gewoond en gewerkt, als schrijfster en vertaalster. Zij is daar op zeer hoge leeftijd “in het harnas” gestorven. Zelfs werd zij in de jaren 50 nog gekozen tot erelid van de sociëteit Teisterbant (opgericht in 1950).
SvD, April 2016
- Conferences and activities > HERA TTT meetings > Exhibition in the Netherlands 2015 > Haarlem > eight