Petronella Moens en Geertruida Toussaint
Lange tijd waren Moens en vooral “Bosboom-Toussaint” – de één blind en daardoor vertederend, de ander nadrukkelijk gehuwd – de twee vrouwelijke “heldinnen” van de negentiende-eeuwse Nederlandse literatuur. Dit misschien vooral omdat zij het gangbare vrouwbeeld leken te respecteren. Elk van de twee kreeg een eigen rol toebedeeld: Moens werd vooral neergezet als schrijfster voor kinderen; Bosboom-Toussaint daarentegen, goed bevriend met de critici van De Gids, was in zekere zin toch ook “one of the boys”. Het werk van beide schrijfsters is echter kort geleden opnieuw bestudeerd.
En dankzij het proefschrift van Ans Veltman-van den Bos (2000) zien we nu veel duidelijker dat Moens zich weliswaar nadrukkelijk – dankzij de hulp van haar “schrijfjuffrouwen” – tot een vrouwelijk publiek richtte, maar dat haar belangstelling nog heel wat breder was, en bijvoorbeeld de nationale en internationale politiek (de slavernij-kwestie niet uitgezonderd) omvat. Ook nam zij duidelijke standpunten in m.b.t. het vrouwelijk schrijverschap, en het gebruik van geweld ter verdediging van het vaderland.
Annemarie Doornbos heeft recentelijk (2011) overtuigend aangetoond dat het perspectief in de romans van Toussaint wel degelijk vrouwelijk is. Dat ze ook “one of the girls” is laat haar correspondentie met vrouwelijke tijdgenoten (zoals o.a. Elise van Calcar) duidelijk zien. Ook presenteert ze vrouwelijke personages die zich niet per se aan de heersende norm conformeren. Maar als er – in Mejonkvrouwe de Mauléon – een buitenechtelijk kind geboren dreigt te worden, gaat ze in op het verzoek van haar uitgever. Ze last een geheim huwelijk in, hoewel ze daar zelf niets in ziet – zoals ze aan verschillende correspondenten laat weten.
SvD, April 2016
- Conferences and activities > HERA TTT meetings > Exhibition in the Netherlands 2015 > Haarlem > eight > In hun tijd erkend ...