Anna van Gogh-Kaulbach
Anna van Gogh-Kaulbach, uit Haarlem, heeft socialisme, feminisme en pacifisme hoog op haar agenda staan, vanaf het begin van haar carrière tot in haar laatste jaren. Ze vertaalt (in 1915) de beroemde roman van Bertha von Suttner: Die waffen Nieder! (1889), en van Neel Doff Dagen van honger en ellende (1915).
Lange tijd moest dat werk – de vertalingen even goed als haar vele romans (enkele tientallen vanaf 1897 tot aan haar dood), toneelstukken en kinderboeken – zorgen voor brood op de plank. Dat lukte: haar werk wordt vaak herdrukt, ook in series die een groot bereik hebben (de inkomsten houdt ze bij in een klein groen aantekenboekje). Maar toch is ze genoodzaakt om ook te lenen – onder anderen bij het Ondersteuningsfonds van de Vereeniging van Letterkundigen. Gedurende enige tijd is Anna van Gogh-Kaulbach zelfs de meest begunstigde! Overigens tot haar verdriet: ‘Hè dat gestumper en gechompel en gemier om een beetje geld maakt je soms zoo dol!’.
Als kostwinner en tegelijk moeder van een groot gezin, kent ze de problemen van veel vrouwen. Ze stelt die ook expliciet aan de orde. In Levensdoel (1899) formuleert een mannelijk personage tegen een vrouw het doel van haar leven: ‘’t Is, mij heel gelukkig te maken door van me te houden’. In dezelfde roman verwijst ze naar een schilderij van Jan Toorop, en beschrijft dat als volgt: ‘een symbolische voorstelling van Noodlot: een tengere, zwarte vrouwenfiguur, de doodsbleeke trekken sprekend van onduldbare pijnen, haar lichaam van onderen met wortels vastgegroeid in de aarde’.
Door het groeiende aantal vrouwelijke auteurs komen critici er makkelijk toe vergelijkingen te maken. Die pakken voor Van Gogh-Kaulbach vaak positief uit: hoewel ze ‘niet behoort tot de Allereersten, zoo is haar werk toch bijna altijd aanmerkelijk beter dan dat van de overige boekenschrijvende damesbent’ (1914).
SvD, February 2016
- Conferences and activities > HERA TTT meetings > Dutch meeting 2015: Workshop and Exhibition > 19 19th-century Dutch women authors > Van Gogh-Kaulbach